Pod koniec czerwca wiceminister w MSWiA Maciej Wąsik odpowiedział na interpelację poselską dotyczącą złamanej drabiny Rosenbauera.
Poniżej publikujemy całą odpowiedź na interpelację złożoną przez posła Jana Szopińskiego z Lewicy.
Szanowna Pani Marszałek,
w odpowiedzi na interpelację numer 38760 Pana Posła Jana Szopińskiego zatytułowaną w sprawie stanu bezpieczeństwa sprzętu pożarowego używanego przez strażaków PSP w kontekście katastrofy drabiny wysokościowej na terenie KP PSP w Inowrocławiu, uprzejmie przedstawiam, co następuje.
Samochód z drabiną mechaniczną o wysokości ratowniczej 42 m firmy Rosenbauer został przekazany do użytkowania Komendzie Powiatowej Państwowej Straży Pożarnej (KP PSP) w Inowrocławiu przez zamawiającego – Komendę Wojewódzką PSP w Toruniu. Pojazd został odebrany zgodnie z warunkami umowy. Odbioru przedmiotu umowy dokonała komisja powołana przez zamawiającego, po pozytywnej weryfikacji dokumentacji technicznej, m.in. świadectwa dopuszczenia Centrum Naukowo-Badawczego Ochrony Przeciwpożarowej im. Józefa Tuliszkowskiego – Państwowego Instytutu Badawczego w Józefowie[1] Nr 4209/2020[2], instrukcji obsługi i eksploatacji, dokumentacji niezbędnej do rejestracji pojazdu, deklaracji zgodności WE dla pojazdu. Odbył się on w dwóch etapach. Etap I został przeprowadzony w siedzibie wykonawcy i dotyczył odbioru techniczno-jakościowego, podczas którego została sprawdzona dokumentacja techniczna pojazdu i wyposażenia oraz parametry techniczne określone w Opisie Przedmiotu Zamówienia. Zaś podczas etapu II w siedzibie użytkownika, tj. w KP PSP w Inowrocławiu, sprawdzono stan wyposażenia, weryfikację podwozia pojazdu i jego sprawność techniczną. Użytkownik po zarejestrowaniu pojazdu i zakończonych szkoleniach przeprowadzonych przez wykonawcę[3], przystąpił do ćwiczeń na terenie KP PSP w Inowrocławiu, mających na celu doskonalenie techniki operowania sprzętem przed jego ostatecznym wprowadzeniem do użytkowania.
Zamawiający, z uwagi na wartość przedmiotu umowy, przeprowadził postępowanie o udzielenie zamówienia publicznego w trybie przetargu nieograniczonego, w którym postawił potencjalnym wykonawcom warunki polegające na zdolności technicznej i zawodowej poprzez wykazanie, że mają oni dostarczyć samochód z drabiną mechaniczną o minimalnej wysokości 40 m dla PSP lub ochotniczej straży pożarnej, a także zobowiążą się spełnić warunek dotyczący sytuacji ekonomicznej lub finansowej polegający na posiadaniu środków finansowych w wysokości nie mniejszej niż 3 mln zł. Pozostałymi kryteriami w wyborze oferty była cena, okres gwarancji, czas sprawiania drabiny, wysięg boczny poziomy oraz parametry kosza ratowniczego. Najkorzystniejszą ofertę przedstawił przyszły wykonawca, czyli Rosenbauer Polska Sp. z o.o. Zamawiający przed zakupem przeprowadził rozeznanie rynku oraz powziął informację, iż na terenie kraju jest użytkowanych 13 pojazdów z drabiną mechaniczną o minimalnej wysokości 40 m ww. producenta. Podczas trwania procedury przetargowej, KWP w Toruniu nie posiadała wiedzy na temat tragicznego wypadku z udziałem drabiny pożarniczej firmy Rosenbauer, w wyniku którego zginęło trzech strażaków w porcie Hamad w stolicy Kataru. Postępowanie w sprawie zakupu zostało wszczęte 8 lutego 2022 r., czyli około dziewięć miesięcy przed wypadkiem, do którego doszło 26 października 2022 r.
Ciężki samochód z drabiną mechaniczną, użytkowany w KP PSP w Inowrocławiu jest objęty 48-miesięczną gwarancją i przez 52 miesiące rękojmią z tytułu wad fizycznych i prawnych. Pozostałe drabiny firmy Rosenbauer są objęte gwarancją i rękojmią do 2025 r. Zgodnie z warunkami zawartych w tym zakresie umów, w okresie ważności gwarancji i rękojmi wykonawca jest zobowiązany do bezpłatnego usuwania wszelkich zaistniałych wad i uszkodzeń, w tym do bezpłatnej naprawy lub wymiany podzespołów lub części, które w okresie gwarancji okażą się wadliwe, niepełnowartościowe lub uszkodzone na skutek zastosowania wadliwych materiałów, czy błędnej konstrukcji. Za każdym razem okres gwarancji zostaje wydłużony o czas od chwili zgłoszenia usterek w przedmiocie umowy do dnia dokonania skutecznej naprawy.
Jednostki organizacyjne PSP, każdorazowo po przeprowadzonym postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego, zawierają z wykonawcą umowy, w których są określane warunki gwarancji i rękojmi oraz kary umowne. Taka sytuacja miała miejsce również w omawianym przypadku. Aktualnie trwają czynności wyjaśniające zdarzenie będące przedmiotem wystąpienia Pana Posła. Ostateczne stanowisko firmy Rosenbauer Polska Sp. z o.o. będzie znane po ich zakończeniu.
Komendant Główny PSP, po tragicznym wypadku z udziałem drabiny pożarniczej firmy Rosenbauer w Katarze, polecił pozyskanie od użytkowników samochodów z drabiną mechaniczną SD 40 produkcji Rosenbauer[4] informacji dotyczącej ich eksploatacji. Z analizy zebranego materiału nie wynikało, aby stanowiły one zagrożenie dla życia i zdrowia strażaków. Pojawiające się usterki były każdorazowo zgłaszane do wykonawcy i usuwane przez autoryzowany serwis. W odniesieniu do 4 z 13 pojazdów, nie stwierdzono żadnych awarii, w 8 pojazdach były prowadzone drobne naprawy, natomiast w przypadku samochodu użytkowanego przez Komendę Miejską PSP w Lublinie, awarie były usuwane w serwisie Rosenbauer w Niemczech i siedzibie użytkownika.
Wymagania dla pojazdów pożarniczych, w tym dla samochodów z drabiną mechaniczną, zostały określone w rozporządzeniu w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także< zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania oraz w rozporządzeniu Ministrów: Spraw Wewnętrznych i Administracji, Obrony Narodowej, Finansów oraz Sprawiedliwości z dnia 22 marca 2019 r. w sprawie pojazdów specjalnych i używanych do celów specjalnych Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Służby Ochrony Państwa, Krajowej Administracji Skarbowej, Służby Więziennej i straży pożarnej[5]. Zgodnie z tymi regulacjami, każdy pojazd z drabiną mechaniczną musi posiadać świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB, które jest wydawane oddzielnie dla każdego typu wyrobu i stanowi potwierdzenie spełnienia wymagań technicznych dla pojazdów specjalnych użytkowanych przez straż pożarną. Drabiny mechaniczne nie znajdują się w wykazie urządzeń podlegających dozorowi technicznemu, zawartym w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 7 grudnia 2012 r. w sprawie rodzajów urządzeń technicznych podlegających dozorowi technicznemu[6]. Natomiast te, które są użytkowane w PSP mają dołączane kosze ratownicze.
Każdy pojazd z drabiną mechaniczną przed wprowadzeniem do eksploatacji w PSP, czy w jednostce ochotniczej straży pożarnej musi posiadać aktualne świadectwo dopuszczenia CNBOP-PIB. Dokument ten potwierdza, że wyrób spełnia wymagania przepisów krajowych. W okresie od 1 stycznia 2020 r. do 31 grudnia 2022 r. samochody z drabiną mechaniczną, eksploatowane w jednostkach ratowniczo-gaśniczych PSP, były wycofywane z podziału bojowego 4 000 razy, w tym 1 739 razy z powodu awarii. W zdecydowanej większości przypadków awarie te dotyczyły zespołów podwozia pojazdu (np. układów elektrycznych lub elektronicznych, hamulców, przystawki odbioru mocy, rozrusznika, silnika, skrzyni biegów, sprzęgła, układu kierowniczego, sygnalizacji uprzywilejowania). W ww. okresie w jednostkach organizacyjnych PSP doszło do 16 wypadków podczas działań ratowniczo-gaśniczych z udziałem samochodów z drabiną mechaniczną. W ich wyniku urazu doznało 16 strażaków. Należy podkreślić, że żaden z tych wypadków nie miał związku z niesprawnym urządzeniem.
Komendant Główny PSP 30 stycznia 2023 r. wydał polecenie natychmiastowego wycofania z użytkowania wszystkich pojazdów z drabiną mechaniczną o wysokości 40 m i powyżej produkcji firmy Rosenbauer, do czasu zakończenia czynności wyjaśniających. Dodatkowo 7 lutego 2023 r. wystąpił do Rosenbauer Polska Sp. z o. o. z wnioskiem o dostarczenie pojazdów zastępczych, w miejsce pojazdów wycofanych z eksploatacji (łącznie 16 pojazdów z drabiną mechaniczną o minimalnej wysokości 40 m), na okres potrzebny do ponownego ich wprowadzenia do użytkowania oraz z żądaniem wydłużenia okresu gwarancji o czas od daty wycofania ww. pojazdów do dnia przywrócenia ich pełnej sprawności i ponownego wprowadzenia do użytkowania. Komendanci wojewódzcy PSP, w ramach posiadanych sił i środków, zapewnili samochody z drabiną mechaniczną lub podnośnikiem hydraulicznym w celu zabezpieczenia przeciwpożarowego powiatu. Zabezpieczenie rejonów operacyjnych zostało zrealizowane poprzez postawienie w stan gotowości lub czasową dyslokację pojazdów z drabiną mechaniczną i/lub podnośnikiem z sąsiednich jednostek ratowniczo-gaśniczych PSP, sąsiednich komend powiatowych (miejskich) PSP lub z jednostek ochotniczej straży pożarnej.
Informuję, że w celu wyjaśnienia zaistniałej sytuacji, CNBOP-PIB prowadzi kontrolę wyrobu, a Biuro Nadzoru Komendy Głównej PSP kontrolę doraźną.
Z poważaniem
z up. Maciej Wąsik
Sekretarz Stanu
Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji
[1] Dalej: CNBOP-PIB.
[2] Wydanego na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie wykazu wyrobów służących zapewnieniu bezpieczeństwa publicznego lub ochronie zdrowia i życia oraz mienia, a także zasad wydawania dopuszczenia tych wyrobów do użytkowania (Dz. U. Nr 143, poz. 1002, z późn. zm.).
[3] Łącznie przeszkolono 15 strażaków.
[4] 13 stuk zakupionych w 2021 r.
[5] Dz. U. poz. 594.
[6] Dz. U. poz. 1468.